دوران عاشقی کامل ترین فیلمم است

علیرضا رئیسیان دانش آموخته کارگردانی از دانشگاه صدا و سیما است. وی فعالیت سینمایی را با دستیاری کارگردان و منشی صحنه در پروژه های مختلف آغاز نمود. او درسال ۱۳۶۸ اولین اثر خود ریحانه را جلوی دوربین برد و سپس با فاصله های چند ساله فیلم های دیگر خود را ساخت. رئیسیان فیلمساز گزیده کاری است و همواره با تعداد معدود آثارش حرف های جدیدی برای مخاطبین سینمای ایران داشته است که گواهی این ادعا ساخت فیلم سینمایی دوران عاشقی پس از گذشت ۵ سال از فیلم سینمایی چهل سالگی از این فیلمساز است. دوران عاشقی به بحران فردی انسان ها و روابط عاطفی درون اجتماع می پردازد که سعی شد تا از زبان وی درباره این فیلم جویا شویم.
چرا در این سال ها به فیلمساز گزیده کاری تبدیل شده اید و این موضوع چقدربه شرایط پیش رویتان بستگی دارد؟
عده ای از کارگردانان سینما را به شکل شغل و منبع درآمد خود می بینند و برخی افراد خود سینما و جنبه های فرهنگی آن را در نظر می گیرند که از این طریق حرفی یا دغدغه ای را بیان می کنند و در این مورد به طور حتم نه به جنبه تجاری و نه به جنبه های شخصی و درونی پرداخته می شود.من هم با توجه به شرایط کاریم اگر موضوع وسوژه خوبی داشته باشم، فیلم می سازم و عواملی را انتخاب می کنم که افکارشان به روحیاتم نزدیک باشد و بتوانند حضور موفقی در فیلمم داشته باشند و خوش بختانه در حین ساخت فیلم دوران عاشقی همه چیز با برنامه و خوب پیش رفت و همکاری خوبی میان تیم سازنده وجود داشت.
چرا فاصله ۵ ساله برای تولید فیلم دوران عاشقی اتفاق افتاد؟ آیا باید برای فیلم بعدی شما دوباره ۵ سال صبر کرد؟
مکانیزم و سبک فیلمسازی ام این گونه است و هیچ علت قابل ذکری وجود ندارد. متاسفانه یا خوش بختانه عادت و اصرار به ساخت هر اثری در ۱۲ ماه سال را ندارم. انشاالله اگر طرح خوبی به دستم برسد زودتر کار را شروع می کنم و نمی گذارم ۵ سال طول بکشد.
در ساخت فیلم هایتان چرا با بخش دولتی همکاری نمی کنید و به شکل خصوصی آن را می سازید؟
رزومه فیلمسازی من از سال ۱۳۶۸ با ساخت ریحانه تا دوران عاشقی نشان می دهد که هیچ وقت روی منابع عمومی و دولتی برای ساخت فیلم حساب ویژه ای باز نمی کنم و بیشتر متکی به منابع بخش خصوصی هستم. همیشه شرایط برای من به همین منوال بوده که برای هر فیلمسازی می تواند منابع دولتی با ارگانی در جهت حمایت از آثار خود وجود داشته باشد، ولی این که منابع مالی خود را درست تر مصرف نکنیم و تاکتیک نوآورانه ای در آن اعمال نکنیم مسلما سبب مشکلاتی می شود چرا که مخاطب آن را پس می زند و این منابع اقتصادی در همه جای دنیا موجود است. شاید در سرزمین ما منابع بسیار بیشتری نسبت به سایر کشورها وجود دارد. اثری که توسط حساب های مردمی ساخته می شود شرایط ویژه ای در زمینه اکران و کسب جوایز در جشنواره برایشان رخ می دهد که شاید در برخی موارد اجتناب ناپذیر باشد.
چطور در ساخت دوران عاشقی فارابی به کمک شما آمد؟
آقای جعفری جلوه بسیار به من کمک کردند همیشه هم قدردان ایشان بودم و هستم.من بیشتر از ۲۵ درصد نمی خواستم که فارابی مشارکت کنن و فارابی هم در شرایطی نبود که بیشتر از این بتواند کمک کند، زیر۳۵ فیلم را به شکل های مختلف مورد حمایت قرار دادند که خیلی خوب بود. در بخش سرمایه گذاری نیز به شکل خصوصی(احسان رسولف) و خودم در تولید فیلم مشارکت دارم. دوست دارم این اقبال مردمی به گونه ای باشد که بتوانیم شاهد سرمایه گذاری بیشتر بخش خصوصی در فیلم ها باشیم.
چقدر در حین نگارش فیلمنامه به مباحث روانشناسی توجه می کنید و به آن اهمیت می دهید؟
تحصیلات رویا محقق نویسنده دوران عاشقی در حوزه روانشناسی است و چون فضای فیلم به روابط علت و معلولی می پرداخت، باید از این رویکرد بهره می بردیم تا روند انحطاط و عدم تعادل در انسان ها بهتر مشخص شود. به شخصه مطالعات زیادی در مباحث روان پزشکی و عرفان دارم تا بتوانم ضمن ریشه یابی آن را در فیلم هایم بازتاب هنری بدهم. البته در این زمینه هیچ ادعایی ندارم و بحث وجود ماهیت و استعدادهای انسان ها جزء علایقم محسوب می شود و تلاش می کنم به گونه ای در فیلم هایم آن رامطرح کنم که در عین جذابیت باعث تفکر مخاطب شود.
آیا دوران عاشقی فضای زنانه تری نسبت به کارهای قبلی شما دارد؟
هر اثر سینمایی از موقعیت، داستان و شخصیت ها تشکیل می شود که این سه رکن اصلی آن است. در هر ۶ فیلمی که ساختم، محوریت آن ها زنان است ولی به این معنی که به این موضوع اصالت بدهم نیست ، بنابراین چون محور زن است لزوما فیلم مخصوص خانم ها نیست. همراه با زنان در فیلم مردها هم حضور دارند که دارای عواطف هستند، ولی بیشتر سعی ام این بود که مشکلاتی که برای خانم ها روی می دهد بیان کنم اما نه از نگاهی که صرفا زنانه باشد و برداشت شود که مردها بد و زن ها خوب هستند، درحالی که در هرکدام دیدگاه خود را داشته و مطرح می کنند.
همواره زنان در آثار شما نقش پررنگی داشتند و محوریت داستان بر دوش آنان بوده است. در واقع به تم بحران عاطفی انسان ها و عشق می پردازید. علت را در چه می دانید؟
وقتی از عشق صحبت به میان می آید حتما یک زن و یک مرد وجود دارد که ساده ترین نوع عشق است. عشق مادر، پدر به فرزندان و عشق به نزدیکان و بعد از آن انواع دیگر عشق که در روانشناسی انسان ها به خاطر هم نوعشان از چیزهایی می گذرند. کل ادبیات کلاسیک ما براساس محوریت عشق است. عشق باید باشد تا لیلی مجنون ،خسرو شیرین ،پادشاه کنیزک باشد تا بتوان با آن حرف های مهم تری زد. در همه داستان های جذاب عالم عشق وجود دارد. بنابراین همه فیلم هایم حول چنین موضوعاتی است. بحران های عاطفی انسان ها که حول محور زن ها می چرخد، چون به اندازه کافی در سینمای ایران فیلم مردانه داریم.
به نظر می رسد وجه تشابهی به لحاظ ساختار و موضوع میان فیلم سینمایی چهل سالگی و دوران عاشقی وجود دارد.نظر شما چیست؟
تفاوت زیادی وجود ندارد. من بر اساس سوژه خوب و شرایط متفاوت فیلم می سازم و این دو فیلم ربط چندانی به هم ندارند. البته شاید چون چهل سالگی و دوران عاشقی هردو فیلم شهری هستند، شما به شباهت های میان دو فیلم تاکید دارید. البته در ریحانه هم این موضوع را مورد استفاده قرار داده بودم.
به عنوان فیلمساز دوران عاشقی جایگاه این فیلم را در کارنامه خود چگونه می بینید؟
به هرحال فیلمسازی به تدریج با تجربه اندوزی فیلم های بهتری می سازد و فکر می کنم دوران عاشقی کامل ترین فیلمم محسوب می شود. برای این که در مسیر حرکت خود تلاش کردم روند رو به جلویی داشته باشم، البته این ادعا را ندارم که تمام فیلم ها خوب و در یک سطح هستند. جان فورد نزدیک به صد فیلم ساخت و ۱۰ تای فیلم هایش معروف و مهم است. اما در ایران اگر فیلمسازی فیلم جدیدش کمی نسبت به سایر کارهایش ضعیف تر باشد، خیلی سریع زیر تیغ تیز منتقدان می رود و این روند اصلا خوب نیست، زیرا فیلمساز را محتاط می کند و جرات تجربه عرصه های جدید را از او می گیرد.

تاریخ گفتگو: شهریور ۹۴