دوست داشتم فیلمی بسیار تندتر از این بسازم
حامد امرایی دانش آموخته کارگردانی سینما و عکاسی از دانشگاه هنر است. او فعالیت حرفه ای خود را از سال ۱۳۸۶ آغاز کرد و مجموعه مستندی را به تهیه کنندگی محسن علی اکبری برای تلویزیون ساخت . وی سپس به ساخت فیلم های کوتاه، مستند، فیلم های تلویزیونی پرداخت و تجربه دستیاری کارگردانی را نزد فیلمسازان مختلف گذراند. اکنون اولین فیلم بلند سینمایی خود را با نام یاسین به تهیه کنندگی محسن علی اکبری در ایام ماه مبارک رمضان بر پرده سینما ها دارد. فیلمی اجتماعی با مضمون دینی که به مسئله ریاکاری و رانت خواری می پردازد و اکران آن که متناسب با حال و هوای این ماه است می تواند تاثیر خوبی بر مخاطبان داشته باشد و شروعی خوب و امیدوارکننده برای فیلمساز جوان به حساب آید. با حامد امرایی(کارگردان) و محسن علی اکبری (تهیه کننده ) فیلم به گفت و گو می نشینیم.
شما در اولین فیلم بلند سینمایی خود به سراغی موضوعی اجتماعی و دینی با محوریت ریا و رانت خواری در جامعه رفتید. دغدغه شما از ساخت این فیلم چه بود؟
دغدغه اصلی من سینمای اجتماعی است که پیام های اخلاقی و دینی را در لایه های زیرین خود بیان کند. طرحی به نام پرواز زنبورها داشتم که پروانه ساخت آن را گرفتم، اما در زمان پیش تولید متوجه شدیم که فیلمنامه شباهت ناخواسته با کاری که قرار بود آقای مجیدی بسازد دارد. به احترام ایشان آن بخش ها را حذف کردیم و فیلم یاسین براساس ایده و طرح اصلی از محسن علی اکبری در پیش تولید عنوان و فیلمنامه براساس آن نوشته شد. خوشحالم که شروع کارم در سینما با این فیلم شریف و آبرومند بود
پس طرحی که شباهت به کار مجیدی داشت را کنار گذاشتید و دیگر قرار نیست روی آن کار کنید!
بله. جالب اینجاست که مجوز فیلمنامه پرواز زنبورها راگرفته بودیم و تصمیم گرفتیم که آن را به فیلمسازان دیگر از جمله مجیدی بدهیم تا بخوانند و نظر خود را بیان کنند که ایشان گفته بود چند سکانس این فیلم شبیه فیلمی است که قرار است در آینده کار کند. در حالی که ۲۰ روز به شروع فیلمبرداری باقی بود. ناصر هاشم زاده فیلمنامه نویس پرواز زنبورها که پیش از این با مجیدی کار کرده بود عنوان داشت که سند مکتوبی وجود ندارد و مجیدی فیلمنامه مصوبی ندارد. ما وارد حاشیه نشدیم و ترجیح دادیم با مصالحه کار را کنار بگذاریم. بسیار به مجید مجیدی علاقه دارم و برحسب پیشکسوتی و احترامی که برای ایشان قائلم، برای همیشه ساخت این کار از طرف من منتفی شد.
آیا حاصل کار یاسین مطابق آنچه در فیلمنامه بود شد یا دچار تغییراتی گردید؟
فیلمنامه در زمان پیش تولید به نگارش در آمد و حتی با بعضی از بازیگران قرارداد هم بسته بودیم ، یعنی در دوره پیش تولید این اتفاق برای فیلمنامه افتاد که در همان پیش تولید سعی شد تا فیلمنامه به نگارش درآید که بازیگران نیز در بخش هایی به ما کمک کردند و نظراتشان را بیان داشتند و به این ترتیب فیلمنامه در حین تولید دچار تغییرات و بازنویسی شد.
گویی نام فیلم هم ما متهمیم بود که تغییر کرد. چرا؟
نام فیلم ابتدا پرواز زنبورها بود که با این عنوان پروانه ساخت گرفت. پس از آن نام ما همه گناهکاریم انتخاب شد که موضوع شباهت با کار مجیدی مطرح شد. بنابراین نام آن را به ما متهمیم تغییر دادیم. در پایان ترجیح دادم به دلیل این که فیلم دینی، اجتماعی است و یکی از شخصیت های اصلی داستان پسر بچه ای با نام یاسین است این نام را برای فیلم انتخاب کنم.
حمایت مدیران سینمایی از فیلم برای فیلمسازی که کار اولش را با این محتوا و مضمون آغاز می کند چگونه بود؟
می توانستم به عنوان فیلمساز اول برای این که کارم بهتر دیده شود، با تهیه کنندگان بیشتری همکاری کنم و شاید آینده سینمای خود را تضمین کنم، فیلم تجاری، بدنه و یا یک ملودرام عشقی که فروش داشته باشد بسازم، اما دغدغه ام طرح موضوعی بود که گریبانگیر جامعه شده است. در جامعه اسلامی ما متاسفانه موضوع ریا و رانت خواری بسیار فراوان شده است که در فیلم برشی از ماجرا را نشان دادم و توقع آن می رفت تا ارگان ها و سازمان هایی که بانی ماجرا هستند کمک نمایند که متاسفانه کمکی نکردند. حتی مرکز گسترش سینمای مستند که باید مشارکت مالی دهد و جزء وظایف اصلی این مرکز است، با علی اکبری به توافق رسیده بودند که خلف وعده کرده و کمک نکردند ما روی آنها حساب می کردیم که پس از گذشت ۵ روز از فیلمبرداری مرکز جواب منفی به ما داد و باعث توقف ۱ ماهه در فیلمبرداری شد. پس از آن علی اکبری برای تامین سرمایه با سازمان های زیادی گفت و گو کرد که باز هم حمایتی صورت نگرفت. در دقایق آخر شبکه آی فیلم تلویزیون لطف کرد و از ما حمایت کرد تا بتوانیم فیلمبرداری را تمام کنیم. بیشتر مدیران سینمایی در جشنواره ها فیلمسازان را به ساخت فیلم های ارزشی و دینی تشویق می کنند، اما متاسفانه در عمل کمکی نمی کنند. من در اندازه توان و امکاناتم فیلم را ساختم، اگر امکانات و حمایت های بیشتری داشتم به مراتب فیلم با زمان و آرامش بیشتری پرداخت و با کیفیت بهتر ساخته می شد.
به این فکر کردید که ممکن است فیلم رنگ و بوی سیاسی به خود بگیرد؟
من علاقه داشتم فیلم بسیار تند تر از این باشد و بسیار صریح تر به این موضوع بپردازم. اگر ایده اولیه علی اکبری را می ساختیم به فیلمی جنجالی تبدیل می شد که به مذاق بسیاری خوش نمی آمد. شاید سرنوشت فیلم جزء فیلم های توقیفی یا با سانسور بسیار در می آمد. بنا به سلیقه علی اکبری خودمان خود سانسوری کردیم و برشی لطیف تر از فیلم را نشان دادیم. کار سینما این است که تلنگر و هشدار به عده ای داده شود که در این صورت فیلم کار خود را کرده است، نه این که قبل از تولید نگران باشیم که شاید عده ای دلخور شوند که در این صورت فیلمی خنثی خواهیم داشت. متاسفانه در جامعه بعضی مدیران و یا افراد دیگر در هر موقعیتی از باور مذهبی مردم در جهت بهره برداری مادی، معنوی و قدرت خود استفاده می کنند. باید با ساخت فیلم، سریال، نگارش کتاب و رمان این ماجرا حل شود، چون شعار ما جامعه اسلامی است. متاسفانه شاهد آن بودیم که ساخت مجموعه هایی به مذاق صنفی خوش نیامده و سریال دچار حاشیه ویا توقیف شده است. هنوز مدیران ما فرهنگ سازی نشده اند که اگر فیلمی ساخته می شود که فردی از قشری دچار فساد است، منظور این نیست که همه دچار آن هستند.
مهم ترین دستاورد فنی و تجربی این فیلم برایتان چه بود؟
بیشتر دستاورد حاشیه سینما را بدست آوردم. از گرفتن پروانه ساخت تا به تولید رساندن کار، مشکل مالی، دوباره آغاز کردن کار تا اکران پروسه بسیار سختی بود که خوشحالم این کشتی را به مقصد رساندم. ساخت اولین فیلم بلند برای فیلمساز بسیار مشکل است که باید بسیاری از فیلتر ها را رد کرد. در واقع تجربیات تولید و حاشیه سینما را یاد گرفتم و گرنه دستاورد فنی به اندازه ای که تحصیل کردم و تجربه عمل داشتم در کارآوردم. انشالله از این تجربه ها در کار بعدی بهره ببرم و پخته تر عمل کنم.
در یاسین به دنبال بیان چه چیز به مخاطبان بودید؟
فیلم درباره خانواده ای است که دچار بحرانی شده اند. فرزندی که در خانواده ای بزرگ می شود که پدر به شکلی به جهان می نگرد، مادر به گونه ای دیگر دنیا را می بیند و فرزند در این میان دچار طغیان و تناقض می شود. این موضوع در هر خانواده ای ممکن است اتفاق بیفتد. در جامعه اسلامی ما نسل کودک و نوجوان متاسفانه جذب فضا و شبکه های مجازی شدند و روز به روز از باور مذهبی، اخلاقی فاصله می گیرند که اگر این روند ادامه پیدا کند تا ۱۰ سال آینده نسل خوبی نخواهیم داشت و برای ما بیگانه و غریبه می شوند. به نطرم ساخت چنین فیلمی برای خانواده ها آموزنده است و می تواند تلنگری برای پدری باشد که شبیه شخصیت اصلی فیلم است تا با دیدن آن در روند رفتاری خود بازنگری داشته باشد و الگوی خوبی برای فرزندانش باشد. موضوع تظاهر در جامعه ما بسیار فراوان شده و تشخیص این که آیا فردی که به عنوان دوست، همکار و …کنار ماست، آن چه بیان می کند صحیح است یا نه؟!! بسیار سخت است. متاسفانه در چند سال اخیر قضاوت کردن، تهمت، دروغ بسیار زیاد شده که ناشی از مشکلات ماست و فیلمسازان نیز به این مسائل در آثارشان پرداختند و مردم نیز به دلیل همذات پنداری از آن استقبال کردند.
آیا در فیلم بعدی نیز به سراغ موضوعی اجتماعی می روید؟
در فیلم بعدی یک فضای ملتهب اجتماعی را به تصویر می کشم. فیلمنامه را خودم می نویسم، چون ایده و طرح آن را از بانک عاطفی خود گرفتم ، با آن زندگی کردم و موضوع را خوب می شناسم، اما حتما در بازنویسی از دوستان فیلمنامه نویس کمک و مشورت می گیرم.
نظرتان درباره اکران فیلم در ماه رمضان چیست؟
ما انتظار و آمادگی اکران را نداشتیم. مدیران سینمایی پیشنهاد دادند تا فیلم در این ماه اکران شود و علی اکبری پاسخ مثبت داد، چون ممکن بود فیلم دیگر رنگ اکران به خود نبیند و یا آن قدر باقی بماند تا تاریخ مصرف آن بگذرد. بنابراین ترجیح داد در عین عدم آمادگی و آماده نبودن کار های تبلیغاتی از جمله پوستر، تیزر کار را اکران کند. قرار گرفتن فیلم در میان فیلم های تجاری و کمدی ترکیب نابرابری است ولی با این وجود اکران آن را در این شرایط بهتر دیدیم. در سینمای ما اکران فیلم کارشناسی شده نیست و تهیه کنندگان همیشه در اکران فیلم هایشان سرگردان می مانند.
تاریخ گفتگو: تیر ۹۴