امروز شاهد مرگ اخلاق در جامعه هستیم
پدرام علیزاده پس از ساخت نخستین تجربه سینمائی خود با نام آخرین سرقت، تصمیم به ساخت اثری داستان گو با محوریت موضوعات اجتماعی نمود که درنهایت نمایشنامه خشکسالی و دروغ کاری از محمد یعقوبی با توجه به طرح مسائل و مفاهیم به روز در جامعه و البته استقبال فراوان تماشاگران گزینه اصلی برای ساخت و تبدیل به نسخه سینمائی به نویسندگی محمد یعقوبی گردید تا تجربه ساخت اثری اقتباسی نیز در کارنامه پدرام علیزاده ثبت شود. علیزاده معتقد است که برای اولین بار پس از انقلاب، یک نمایشنامه ایرانی که کاملاً مستعد اقتباس برای ساخت یک فیلم بود تبدیل به فیلم سینمائی شده است. با وی درباره دغدغه های فیلمسازی و شرایط ساخت این فیلم سینمائی به گفتگو می نشینیم.
نخستین اثر شما فیلم سینمائی آخرین سرقت با تم اجتماعی و لحن طنز بود. چرا در نخستین تجربه سینمائی به سراغ ساخت کمدی رفتید؟
قرار بود در شروع کار فیلمسازی یک داستان اجتماعی بسازم که هنوز هم علاقه مند به ساخت آن هستم ، اما در دریافت پروانه ساخت دچار مشکل شدم و دوستان با مشاوره اشتباه ، فیلمنامه آخرین سرقت را معرفی کردند و معتقد بودند که با ساخت این فیلم می توانم به سود خوبی برسم و با فراغ بال به دنبال ساخت فیلم های بعدی خود بروم که ساخت فیلم آخرین سرقت را انتخاب کردم .
ایده ساخت فیلم سینمائی خشکسالی و دروغ چگونه حاصل شد و چرا به سراغ نمایشنامه محمد یعقوبی با همین عنوان رفتید؟
در ابتدا قرار شد تا با آقای محمد یعقوبی در نوشتن فیلمنامه جدیدم همکاری کنیم که من طرحی را به آقای یعقوبی بر مبنای دو نمایشنامه دیگر ایشان پیشنهاد دادم . زمانی که ایشان طرح کامل را آماده کرد هر دو احساس کردیم که این داستان با توجه به شرایط فعلی نمی تواند اجازه ساخت بگیرد . در همان زمان نمایش خشکسالی و دروغ در فرهنگسرای نیاوران در حال اجرا بود و البته من پیش از این تئاتر را دیده بودم. به پیشنهاد آقای یعقوبی و به دلیل ارتباط خوب تماشاگران با این نمایش، تصمیم گرفتیم که نسخه ای سینمایی از این اثر را برای ساخت فیلم انتخاب کنیم . دلیل دیگر انتخاب این داستان حرف به روز آن بود، چون امروز دروغ و مرگ اخلاق در جامعه نمود بسیاری دارد و آمار بالا و پنهان طلاق های عاطفی لطمه جبران ناپذیری به خانواده وارد نموده است .
نظر شما درباره ساخت فیلم های اقتباسی از رمان و نمایشنامه چیست و اصولا تا چه حد باید به متن وفادار بماند؟
به نظرم این حلقه مفقوده سینمای ما است و با توجه به ادبیات نمایشی غنی و قوی که در اختیار داریم و مشکل داستان و فیلمنامه ای که در سینمای ایران وجود دارد به نظرم بهترین منبع اقتباس و برداشت از نمایشنامه ها و رمان ها و ساخت آن ها می باشد .
در ساخت فیلم سینمائی خشکسالی و دروغ تا چه حد به نمایشنامه وفادار بودید و چه عناصری به فیلمنامه اضافه شد؟
پایه اصلی داستان طبق همان نمایشنامه است . اما سه شخصیت جدید به فیلمنامه اضافه شد و شروع داستان ، اتفاقات میانی و پایان بندی فیلم کاملا با نمایشنامه متفاوت است .
خشکسالی و دروغ فیلمی داستان گو بر پایه دیالوگ است و به روابط افراد خانواده می پردازد. موضوعی که برای مخاطبان همیشه جذاب است. آیا به سینمای قصه گو علاقه مند هستید و به نظرشما این سینماچه ویژگی هایی دارد؟
بدون شک تمام علاقه مندی من سینمای قصه گو و داستان پرداز است و همیشه از ساخت و حتی تماشای فیلم های ضد قصه یا بدون داستان گریزان بودم . به نظرم جذابیت فیلمسازی تعریف یک قصه یا داستان برای تماشاچی است و بزرگترین ویژگی سینمای قصه گو ارتباط آن با مخاطب می باشد . من فیلم می سازم تا حرفی را به تماشاگر منتقل کنم و لذتی را از شنیدن یک داستان برای او به وجود بیاورم که ارتباط با مخاطب شیرین ترین بخش فیلمسازی است .
می توان گفت فیلم نگاهی از بعد روانشناسی به شخصیت ها و برخورد آن ها در مواجه با مشکلات داشته است!
بله این فیلم بر اساس یک متن روانشناسانه و جستجوگر در میان روابط زوجین ساخته شده است و به تاثیر این روابط از این بعد نیز می پردازد .
چقدر تلاش کردید با توجه به پرداخت مسائل اجتماعی، فیلم دچار سیاه نمایی نشود؟ و از سویی وجه طنز به فیلم داده نشود تا تلخ نباشد کما این که خط قرمز ها را در فیلم رد نکنید؟
این فیلم به مسایل شخصی زوجین می پردازد و زبان این فیلم طنز نیست. اماشاید این که ما خودمان را در جای کاراکترها می بینیم و از رفتارهای خودمان در غالب آن ها به خنده می افتیم جالب باشد . اتفاقا این فیلم یک درام تلخ است ولی رفتار شخصیت ها در این تلخی باعث می شود تماشاچی چندین بار بخندد و شاید به قهقهه بیفتد . در پایان مطمئناً تماشاگر با بغض به تلخی این ماجرا و این که زندگی چقدر آسان و راحت از دست می رود می اندیشد .
با توجه به این که مخاطب نمایشنامه خاص تر است و دغدغه مخاطب سینما با تئاتر متفاوت است، چه کردید تا در سینما شکل نمایشی به خود نگیرد و مخاطب وسیع تری را در سینما همراه خود کند؟
برخی از تغییراتی که در فیلمنامه نسبت به نمایشنامه داده شد مانند اضافه شدن کاراکترهای جدید و اتفاقات میانی داستان و پایان بندی به این دلیل بود. ضمن این که در میزانسن ها ، انتخاب بازیگران ، نوع بازیها و شکل تقطیع و دکوپاژ هم به سمتی رفتم تا از نمایش کاملا فاصله بگیرم .
آیا در دیالوگ ها بداهه پردازی بود که در فیلمنامه نباشد!!! و چقدر دست بازیگران را در این زمینه باز گذاشتید؟
به هیچ وجه بداهه پردازی انجام نشد و ما یک فیلمنامه محکم و استوار داشتیم که نیازی به بداهه نبود . بازیگران هم کاملا در راستای نقش و شخصیت خودشان عمل می کردند ولی مطمئناً با هم بحث و گفتگو داشتیم و هرجا که بازیگران یا حتی دیگر عوامل پیشنهاد یا نظری داشتند گوش می کردیم و به نتیجه می رسیدیم . البته ما یک ماه قبل از آغاز فیلمبرداری جلسات تمرین بسیاری را در لوکیشن های اصلی داشتیم و تقریباً با نظرات هم آشنا بودیم و تفاهم وتعامل کامل را با در کار داشتیم .
درباره بازیگران فیلم که از چهره های تئاتر نیز انتخاب شد بگویید؟ آیا می توان گفت به دلیل این که این نمایش پیش از این با بازیگران تئاتر روی صحنه رفته است دلیل محکمی برای این انتخاب بوده است؟ به اضافه این که علی سرابی بازیگر تئاتر یکی از انتخاب های مناسب و قابل ستایش در کار بود!!
ما دو ستاره سینما را در کنار دو ستاره تئاتر قرار دادیم و به نظرم بهترین اتفاق ممکن افتاد که هم شاهد بازی های خوب و کنترل شده بودیم و دیگر این که به یک کست جدید و تجربه نشده در سینما رسیدیم . بازیگران فوق العاده ای در تئاتر هستند که یکی از بارزترین آنها علی سرابی است که بازی فوق العاده ای را در این فیلم نیز از او می بینیم . همچنین محمدرضا گلزار را نیز در یک قالب جدید و با یک بازی متفاوت و کاملاً کنترل شده می بینیم . به نظرم بازی ها یکی از نقاط قوت و چشمگیر فیلم است.
ادامه مسیر فیلمسازی شما پس از این چگونه خواهد بود؟
همه چیز به فروش و موفقیت فیلم خشکسالی و دروغ وابسته است ،چون این فیلم را با سرمایه شخصی خود ساخته ام و ریالی وام و حمایت مالی از ارگانهای دولتی و غیر دولتی نگرفته ام . بنابراین نیاز دارم تا با بازگشت سرمایه این فیلم به دلیل همان مستقل بودن و نداشتن حامی و تهیه کننده برای ساخت فیلم جدیدم اقدام کنم . اما قصه فیلم جدیدم کاملا متفاوت با فیلم خشکسالی و دروغ است و ساختار و شیوه جدیدی دارد که اگر فرصت و توان ساخت آن را پیدا کنم به امید خدا ساخته خواهد شد .
تاریخ گفتگو: مهر ۹۵