روایتگر انسان های بی گناه و مظلومی که دیده نشدند
مونا فرجاد دانش آموخته اقتصاد نظری، در دو سالگی به همراه پدرش جلیل فرجاد با ایفای نقش در مجموعه بهاران پا به عرصه بازیگری گذاشت و در چندین فیلم و سریال نقش کودک را ایفا نمود. سپس فعالیت بازیگری خود را به شکل جدی در سال ۱۳۸۲ با سریال آفتابگردان آغاز نمود و بیشتر مخاطبان تلویزیون او را با نقش کتایون در سریال ساختمان پزشکان به یاد می آورند. فرجاد در طول یک سال گذشته روزهای شلوغی را در تئاتر و همکاری با کارگردانان برجسته تئاتر گذراند و حضور کمتری در زمینه تلویزیون و سینما داشته است. مونا فرجاد پس از دوری چند ساله از سینما در این دوره از جشنواره فیلم فجر با فیلم سینمایی ماهورا اثر حمید زرگرنژاد حضور دوباره ای را در سینما تجربه کرده است. ماهورا درامی عاشقانه در حوزه دفاع مقدس است که فیلمبرداری آن در لوکیشن‌های بکر و واقعی در تالاب‌ها و روستاهای جنوب صورت گرفته است. با مونا فرجاد به بهانه حضور در فیلم سنمایی ماهورا گفتگوی کوتاهی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.
به نظر می رسد بازیگر گزیده کاری در عرصه سینما و تلویزیون هستید. آیا این کم کاری آگاهانه است و یا دلایل دیگری دارد؟
نمی توان گفت بازیگری هستم که روزی هزار پیشنهاد کاری دارم و من قبول نمی کنم. من هم مانند بسیاری از بازیگران پیشنهاداتی در زمینه تئاتر، سینما و تلویزیون داشتم. طبیعتا هر بازیگری تمایل دارد تا در کارنامه کاری خود فیلم های سینمایی بیشتری وجود داشته باشد. در سال جاری دو فیلم سینمایی به من پیشنهاد شد که به دلایل شخصی ترجیح دادم بازی نکنم و حس کردم کار درست تری است، چون با تفکراتی که در زندگی داشتم سازگاری نداشت. حتی پیشنهاد کار در تلویزیون هم داشتم ولی به دلیل همزمانی اجرا در تئاتر و حضور برای کار در شهرستان امکان آن میسر نبود
سالی پرکار به لحاظ تجربه کار با کارگردانان خوب تئاتر و اجراهای متعدد بر صحنه نمایش را داشتید! چه معیارهایی باعث حضورتان در صحنه نمایش می شود؟
بله در این مدت تئاترهای زیادی به من پیشنهاد شد و شاید کار کردن با کارگردانان خوب باعث می شود تا کمی نوع سلیقه و دیدگاه انسان تغییر کند و حتی سخت گیرانه شود چون تئاتر کار کاملا گروهی است و بازیگر باید در فضای گروهی که کار می کند حالش خوب و برایش لذت بخش باشد تا کار هم نتیجه خوبی دهد. همیشه ترجیح دادم تا کارهایی را انجام دهم که حالم با آن بهتر است، حتی در این مدت چند تئاتر خوب دیگر پیشنهاد شد که از نظر زمانی نمی توانستم هم در اجرا بر روی صحنه و هم سر تمرین کار دیگر حضور داشته باشم. در تئاتر همانند سینما و تلویزیون متن نمایشنامه و کارگردان کار بسیار برایم مهم است چون کارگردان باید در کارش آگاهی داشته باشد و گروه را به خوبی هدایت کند. نقش و پارتنر نیز برایم اهمیت دارد. به نظرم در تئاتر کار گروهی بیشتر دیده می شود، شاید اگر در تصویر پارتنر خوب نباشد من تلاش خود را کنم تا در قاب و پلان خود بهترین بازی را ارائه دهم، اما در تئاتر تک تک بازیگران در هر صحنه حضور دارند و همه باید کار را به بهترین شکل انجام دهند، در واقع بازیگران باید روحیه تعامل داشته باشند تا مجموعه کار نمایشی دلچسب شود، در غیر این صورت صرفا با بازی خوب یک نفر در گروه اتفاقی نمی افتد و مردم فقط از دیدن نمایش خسته می شوند.
ویژگی ها و تفاوت کار در سینما و تلویزیون را در چه می دانید؟
فکر می کنم بیشتر بازیگران تمایل به کار تصویری و سینمایی داشته باشند و از این بابت احساس شعف می کنند. تلویزیون رسانه بسیار ارزشمندی است که بسیار فرهنگ ساز است و به ارتقاء سطح فرهنگی یک جامعه کمک می کند، به شرطی که کارهای درخور و شایسته ای در تلویزیون ساخته شود، کارهایی که سطح شعور و درک مخاطب را در نظر بگیرد. متاسفانه درصد مطالعه در کشور پایین است اما با این وجود به دلیل رشد تکنولوژی آگاهی جمعی بالاتر رفته و سطح شعور ،درک و نگاه ها نیز بیشتر شده است. رسانه ملی تلویزیون (چون ما رسانه خصوصی نداریم) باید بتواند در این زمینه فرهنگ سازی کند تا بداند ذائقه مردم چیست و چه چیزی را می طلبند و دنبال چه هستند که به نظرم در این صورت موفق خواهد بود و اتفاقات بسیار خوبی در جامعه خواهد افتاد. در مقام مقایسه سینما و تلویزیون به نظرم سینما مانند کتابی است که ما می خوانیم و در ذهنمان می ماند و سپس در کتابخانه می گذاریم تا از آن حفظ کنیم، تا شاید مدت ها بعد دوباره آن را بخوانیم و خاطره خوبی در ذهنمان تداعی شود. تلویزیون مانند روزنامه است که هر روز آن را می خوانیم و شاید مطالب مهم آن در ذهنمان بماند که به مرور زمان دستخوش فراموشی می شود. البته سریال روزی روزگاری که در زمان کودکیم پخش می شد هم چنان جزء کارهای ماندگار است که در ذهن همه مانده است، اما در مجموع می توان گفت کارهای تلویزیونی مدت و دوام کوتاه تری دارد
در انتخاب نقش ها چقدر از مشورت پدرتان بهره می گیرید؟
گاهی کارهایی پیشنهاد می شود که به نظرم بازیگر به راحتی می تواند انتخاب کند چون می داند که کار درستی است. اما تعدادی از کارها آن قدر واضح است که از همان ابتدا و حتی بدون خواندن فیلمنامه حستان با پذیرش آن مخالفت می کند، چون مطمئن هستید که کار خوبی نخواهد شد. در این میان بعضی از پیشنهادات نیز بازیگر را دچار تردید در انتخاب می کند، برای مثال شاید درآمد مالی خوب و یا حسن های دیگر در پروژه باعث شود تا بازیگر وسوسه شده و بر سر دوراهی قرار گیرد. در این گونه مواقع طبیعتا در درجه اول با پدرم و مارال مشورت می کنم چون آن ها مرا خوب می شناسند و می توانند صحیح ترین نظر را دهند و در کنار آن دوستان صاحب تفکر و مورد اعتمادی دارم که از نظرات آن ها هم استفاده می کنم.
آیا نقش اصلی و مکمل بودن در انتخاب کار برایتان اهمیت دارد؟
جمله ای در سینما و تلویزیون و کارهای هنری ما متداول است که” نقش کوچک و بزرگ وجود ندارد، بازیگر کوچک و بزرگ وجود دارد” با علم به آن که این جمله صحیح است، اما من اعتقادی به آن ندارم. نقش مکمل نقشی است که بخشی از داستان را پیش می برد، شخصیت های اصلی داستان را به جلو می برند اما در عین حال شخصیت هایی وجود دارند که مکمل مهره های اصلی هستند و اگر آن ها را حذف کنیم آن اتفاقات معنایی ندارد. به نظرم در هر مدیومی نقشی که تاثیر مستقیمی در روند روایت یک قصه داشته باشد نقش خوبی خواهد بود. در عین حال نقش بزرگ و کوچک مطرح است، چون گاهی بازیگران توانمند هستند ولی زمانی که نقش کوچک به آن ها داده می شود و فضا به اندازه کافی برایشان فراهم نیست، بی شک ما توان بازیگری آن ها را آن گونه که باید نمی بینیم و درک نمی کنیم.
در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر با فیلم سینمایی ماهورا به نویسندگی کارگردانی حمید زرگر نژاد حضور دارید. درباره چگونگی حضور در این پروژه و شرایط کار در مناطق بکر و لوکیشن های سخت که در جنوب کشور گذشت بگویید!
طبق روال از دفتر پژمان فیلم با من تماس گرفتند و شرایط کار را توضیح دادند و وقتی نزد آقای زرگر نژاد رفتم، وی گفت خودش است و مناسب نقش ما است که احتمالا شباهت چهره ای با نقش مورد نظر او داشتم. ماهورا فیلمی در حوزه دفاع مقدس است که نگاهی متفاوت به روابط خانوادگی و انسانی دارد و عشق در آن مشهود بوده و به نظرم فیلم دلنشین و زیبایی شده است. ماهورا در شرایط بسیار سخت ساخته شد و به دلیل این که بخش اعظم کار بر روی آب اتفاق می افتاد، بنابراین کار کردن بر روی آب بسیار دشوار بود چون تعداد محدودی قایق برای عوامل وجود داشت که بالطبع کار را مشکل می کرد. همه تصور می کنند هوای جنوب کشور در زمستان عالی است، اما هوا بسیار سرد بود تا جایی که سرما تا عمق استخوان ها نفوذ می کرد. تا زمانی که کسی در شرایط آب و هوایی نامناسب جنوب حضور نداشته باشد متوجه نمی شود که واقعا اهواز هوا ندارد، قطعی آب و برق و طوفان شن هایی که انسان تا نیم متری جلوی خود را نمی بیند و نفس کشیدن را سخت می کند که متاسفانه مردم با این شرایط سخت زندگی می کنند.
آیا تشابهی با نقشتان در فیلم سینمایی ماهورا احساس می کردید؟
من در زندگی شخصی به گونه ای هستم که در زمان های سخت، مشکلات و شرایط حاد که نیاز به کمک باشد به دختر شجاعی تبدیل می شوم و سعی می کنم تا بر ترس هایم غلبه کنم. من چنین ویژگی را در این دختر دیدم که امیدوارم در کار هم این گونه درآمده باشد.
درباره لزوم ساخت فیلم هایی در زمینه دفاع مقدس که ماهورا نیز برگرفته از یک واقعه تاریخی است بگویید!
وقتی درباره لزوم صحبت می شود تصور کار سفارشی به ذهن می آید و اگر بخواهیم بگوییم کار سفارشی بود شایدکم لطفی باشد. جنگ در همه کشورها یعنی آوارگی، بی پناهی مردم زیر موشک، نابه سامانی، خرابی که آن قدر دردناک است که با گذشت سال ها از آن روزها مردم به ویژه جنوب کشور با آثار جنگ و تخریب ها دست و پنجه نرم می کنند. وقتی صحبت از کار سفارشی می شود یعنی فیلمی که صرفا می خواهد پیام اخلاقی دهد که متاسفانه در کنار آثار فاخری که ساخته شده اثرهای دیگری وجود دارد که فقط بودجه های کلان برای آن در نظر گرفته می شود و در نهایت تاثیرگذار هم نبوده است و این گونه فیلم های دیگر هم ناخودآگاه زیر سایه چنین حرف هایی می رود. بهتر است بگوییم این فیلم ها که از دل بر می آید روایتگر زندگی آدم ها و مشکلات درد مردمان بی پناه است. همیشه قصه ها در طول تاریخ وجود داشته است و خوب است که قصه این انسان ها در طول تاریخ روایت شود، شاید با این یادآوری اتفاقات بهتری در زندگی آن ها بیفتد. به نظرم حداقل کاری است که می توان کرد تا تسکین دل انسان هایی باشد که رنج کشیدند و اکنون مردم با آن ها همراه شده اند.
تمایل به ایفای چه نقش هایی را داشتید که تاکنون پیشنهاد نشده است. به نظر می رسد در کارنامه کاری شما نقش منفی نبوده است!
تمایل به ایفای نقش های جذاب و درخشان دارم که فضای متفاوت و چالش برانگیز براساس متنی که وجود دارد ایجاد کند. نقش هایی که در قصه تاثیرگذار وپیش برنده باشد دوست دارم. ایفای نقش منفی به لحاظ باور پذیری بسیار مهم و البته سخت است.یادم است در سریال صاحبدلان به کارگردانی محمد حسین لطیفی که در ایام ماه مبارک رمضان پخش می شد، حمید ابراهیمی نقش منفی را بازی می کرد که در عین حال که مخاطب از او متنفر می شد ولی شاید برای مخاطب دوست داشتنی بود و در جاهایی دلش برایش می سوخت. اگر نقش منفی پیشنهاد شود حتما بازی می کنم
گاهی مردم تا مدت ها بازیگری را تا مدت ها با ایفای نقش خاصی در سینما و تلویزیون می شناسند!؟
به دلیل این که مردم آن نقش را باور کرده و پذیرفتند و از نوع بازی بازیگر لذت برده اند. به نظرم آن قدر کار تاثیرگذاری بوده که در ذهنشان باور پذیر شده است. برای من هم در سریال ساختمان پزشکان این اتفاق افتاد که نقش کتایون را داشتم و حتی بدجنس هم بود، اما مردم او را دوست داشتند و من را در آن قالب پذیرفته بودند
رویکرد و مدیریت این دوره از جشنواره فیلم فجر را تاکنون چگونه ارزیابی می کنید و فکر می کنید بازخورد فیلم سینمایی ماهورا نزد مردم و منتقدان چگونه خواهد بود؟
درباره مسائل مدیریتی صاحب نظر نیستم تا نظری دهم. اما با وجود تعلق خاطری که به برج میلاد داشتم شاید انتخاب پردیس ملت اتفاق بهتری به لحاظ سیستم صوتی استاندارد و حرفه ای تر باشد. همیشه در جشنواره ها تعدادی از داوری ها ناراحت و عده ای خوشحال بودند و در این زمینه هم نمی توان نظری داد. ماهورا روایت انسان های بی گناه و مظلوم است که دیده نشدند. آقای جلالی تهیه کننده ماهورا حرف خوبی به من زد که در ذهنم مانده است. او گفت این مردم خودشان ما را صدا زدند و خواستند تا فیلم ساخته شود که امیدوارم مردم از روایت قصه و دیدن آن لذت ببرند. همه ما تلاش خود را کردیم تا بهترین کار را انجام دهیم چون از فیلم های دیگر حاضر در جشنواره خبر ندارم نمی توانم قضاوتی کنم و به نظرم بسیار سلیقه ای است. آقای زرگر نژاد بسیار برای پلان های سخت، دکوپاژ جذاب، نحوه صحیح ادای لهجه ها تلاش کرد و چون ایشان اصالت جنوبی دارد در رعایت آداب و رسوم آن خطه بسیار زحمت کشید تا حق مطلب به درستی در فیلم سینمایی ماهورا ادا شود.
تاریخ گفتگو: بهمن ۹۶