سانسور باعث می شود هنرمندان کمتر با تلویزیون کار کنند

ویدا جوان جزء هنرمندان خوش شانسی است که از بدو ورود به سینما و تلویزیون تجربه همکاری با فیلمسازان صاحب نام و حرفه ای را پیدا کرد. وی بازیگری را با نقش آفرینی در فیلم سینمائی “از ما بهترون” به کارگردانی مهرداد فرید به همراه همسرش ایلا تهرانی که دانش آموخته رشته تئاتر است آغاز کرد و در ادامه با آثاری چون” گزارش یک جشن” اثر ابراهیم حاتمی کیا و “ملبورن” اثر نیما جاویدی در سینما حضور یافت. وی دانش آموخته بازیگری تئاتر در کانون آموزش های استاد حمید سمندریان است و در عرصه تئاتر نیز فعالیت می کند. نقش آفرینی او در سریال زمانه به کارگردانی حسن فتحی و به دنبال آن مجموعه پژمان و شمعدونی اثر سروش صحت و سریال آسمان من کاری از محمدرضا آهنج فرصتی را برای حضور او در مدیوم تلویزیون فراهم کرد تا توانایی های خود را در نقش های متفاوت اعم ازطنز و جدی محک بزند و توسط مخاطبان تلویزیونی شناخته شود که همکاری با احمد امینی در سریال ماه و پلنگ و ایفای نقش کتایون یکی دیگر از موقعیت های مناسب برای دیده شدن توانایی های او بود. به بهانه پخش سریال ماه و پلنگ دقایقی با این بازیگر مستعد و توانا به گفتگو می نشینیم.
از تجربه کار در مدیوم تئاتر بگویید و چرا تئاتر به نسبت سینما و تلویزیون مهجور مانده است؟
تجربه کار در تئاتر نسبت به کار تصویر بسیار جذاب، شیرین ومتفاوت است و بازیگر در آن جایزالخطا نیست چون امکان برگشت هیچ اکت، صحنه و دیالوگی وجود ندارد به اضافه این که حس کردن نفس تماشاچی به بازیگر انرژی خاصی می دهد که هرگز در دنیای تصویر نمی توان آن انرژی را در آن لحظه به دست آورد. هم چنین توان بازیگری بر روی صحنه تئاتر مشخص می شود و بازیگر در صحنه کشف و شهود می کند که تجربه بسیار شیرینی است. مثالی است که گفته می شود هرکشوری نسبت به فرهنگش بیننده تئاتر دارد، یعنی هرچه بیننده تئاتر کشوری بیشتر باشد فرهنگ آن کشور رو به رشد است. در کشور ما از سوی دولت و افرادی که می توانند از تئاترحمایت کنند حمایتی صورت نمی گیرد و درعین حال همیشه مشکل مالی در تئاتروجود دارد. تئاتر توسط رسانه ها آن قدر که شایسته است تبلیغات نمی کنند و متاسفانه تعداد زیادی از مردم نمی دانند تئاتر دقیقا چیست؟ و حتی با گفتن تئاتر، تئاتر فارس یا آزاد به ذهنشان می آید که آن هم شاید هرکسی یک بار در عمرش دیده باشد.متاسفانه معرفی نشدن و عدم حمایت از تئاتر باعث مهجور ماندنش شده است.
این روزها کمتر در تئاتر فعالیت دارید و تمرکز شما بر کار در مجموعه های تلویزیونی است. آیا این انتخاب خودخواسته است یا صرفا به دلیل پیشنهاداتی که به شما می شود؟!
به غیر از سال هایی که همیشه تمرین تئاتر داشتم و حتی دراین بین تئاترهایی بودند که به دلیل مشکلات عدیده هیچ وقت به اجرا نمی رسیدند، اما در طول یک سال و نیم گذشته و پس از سریال شمعدونی تا شروع سریال ماه و پلنگ صرفا به بازی در تئاتر پرداختم و از زمانی که کار در سریال ماه و پلنگ را شروع کردم به دلیل تایم های طولانی کار و تمرکز و انرژی که بر روی نقش کتایون گذاشته بودم فرصتی برای کار دیگر پیدا نمی کردم. شخصا ترجیح می دهم بر روی یک پروژه و نقش تمرکز و کار کنم و انجام چند کار را به شکل هم زمان دوست ندارم.
به نظر شما ویژگی کار در تلویزیون چیست؟
کار در تلویزیون باعث می شود تا طیف وسیعی از مردم با بازیگران آشنا شوند و بازی بازیگر را ببینند اما متاسفانه این عیب وجود دارد که این طیف وسیع از اقشار مختلف از اعتقادات، سلایق و علایق گوناگون تشکیل شده که گاهی باعث می شود تا بازیگر به نادرستی قضاوت شود که این ایراد حسن قضیه هم است.
در سال ۸۸ ۱۳با فیلم سینمائی از ما بهترون در کار مهرداد فرید در سینما حضور کوتاهی داشتید. کار در مدیوم سینما در اولین تجربه چگونه بود و چرا این روزها در سینما فعالیت ندارید؟
فضای سینما همیشه برایم جذابیت دارد چون در تایم کوتاه یکی دوماهه شروع به ایفای نقش می کنید و آن را به سرانجام می رسانید و به دلیل همین تایم کوتاه و سرمایه زیادی که صرف می شود کار بسیار جدی تر تلقی می شود. سینما به نسبت سریال مینی مال تر است و بازی در فیلم سینمائی را به سریال ترجیح می دهم. متاسفانه پیشنهادات کار در پروژه های سینمائی برایم کم است شاید چون بیشتر کار تلویزیونی می کنم.
پس از آن با یک تله فیلم و سپس سریال زمانه وارد عرصه تلویزیون شدید. از حضور در نقش نگار و کار با حسن فتحی که جزءکارگردانانی است که همه هنرمندان تمایل به همکاری با او را دارند و این شانس برای شما اتفاق افتاد بگویید؟!!
پس از همکاری با تله فیلم یک خواب کوچولو، پیشنهاد همکاری در تله فیلم دیگری داده شد که قرارداد بستم و همان زمان پیشنهاد کار از سوی حسن فتحی برای نقش نگار در سریال زمانه مطرح شد که به دفتر ایشان رفتم و پس از انجام تست پذیرفته شدم. کارکردن با حسن فتحی برایم بسیار مهم بود که قرارداد تله فیلمی که به تازگی بسته بودم را فسخ کردم. کار کردن با فیلمسازان به نام شانس بزرگی است که هر بازیگری در صدی از این شانس را لازم دارد.
در سریال پژمان و شمعدونی به سمت و سوی کار طنز و نقش فانتزی رفتید که تجربه متفاوتی را در کارنامه کاریتان برایتان رقم زد. این گونه نقش ها چقدر به روحیه خودتان نزدیک است؟ ویژگی کار در نقش طنز و کمدی چیست؟
هدیه یک تیپ کاراکتر در سریال پژمان بود. راستش این نقش ها به روحیه من خیلی نزدیک نیست ولی دلیل ندارد بازیگر فقط نقشی را که به روحیه اش نزدیک است بازی کند. برای کسب تجربه این نقش را بازی کردم که بسیار خوشحالم. به هر حال هر ژانری ویژگی خاص خود را دارد که کمدی نیز از این قاعده مستثنا نیست . بازیگری موفق در کار کمدی به توان مضاعفی نیاز دارد و ذهن کمدی، ذهن فعال و هوشمندی است و بازیگر تازه کار اصولا در آن به چالش کشیده می شود.
با نگاهی به کارنامه شما می توان گفت به دنبال تجربه نقش های متنوع هستید و بالطبع پس از کارهای طنز پیشنهاد مشابه در آن قالب نقش به شما شده است ولی با این وجود خود را تکرار نکردید و سعی در تجربه نقش های متفاوت داشتید؟!
بله در یک سال و نیم حضور در تئاتر پیشنهاد های مختلفی به من شد اما من منتظر بودم تا نقشی خوب،جدی و چالش برانگیز پیشنهاد شود. از اینکه بخواهم در قالب تکراری بمانم فراری هستم.
نگاه حاکم بر سریال ماه و پلنگ و حتی کتایون با توجه به ویژگی های شخصیتی اش چقدر به سلیقه و نگاه شما هم سو و نزدیک بود؟
ببینید نمی خواهم سلیقه ای آن را بررسی کنم، فیلمنامه ای به من پیشنهاد شد و با شخصیت پردازی ها در قالب کلی آشنایی پیدا کردم. نمی توان گفت این کار صد در صد سلیقه من بوده و حتی این نگاه دقیقا نگاهی است که من دارم این گونه نیست. من مجری نگاه نویسنده و کارگردان بودم و درعین حال نقشم را بسیار دوست داشتم.
بازیگران تئاتر با تمرین و دورخوانی به نقش می رسند. ویدا جوان برای رسیدن به نقش کتایون چه تمرین هایی کرد تا به او نزدیک شود و چه ویژگی هایی درکتایون دید که برایش جذابیت داشت؟
کتایون دختری احساساتی، باهوش با ابعاد مختلف شخصیتی و لایه های تودرتو بود که دست یافتن به لایه های زیرین شخصیت و اجرا کردن روحیات متفاوت او برایم جذابیت داشت. به هر حال تجربه تئاتر برای هر بازیگری در اجرای هر نقشی مفید است و من برای رسیدن به نقش کتایون از تجربیات افرادی با مشخصات کلی که در گذشته و اطرافم دیده بودم استفاده کردم و برای خود تصویر ساختم. در واقع وارد ذهن کتایون شدم و ذهن و گذشته اش را با وجود این که در فیلمنامه نیامده بود با خود مرور می کردم. سعی کردم تا به درونی ترین لایه های شخصیتی کتایون پی ببرم و این که چه چیزی باعث می شود تا دست به هرعملی بزند و یا هر عکس العملی انجام بدهد. در ارتباط با اتفاقی که اوایل فیلم در رابطه با تصادف و کشته شدن آرش رخ می دهد چند مستند که مشابه این اتفاق برای عروس ها رخ داده بود را دیدم و من از عروسی که دقیقا مثل کتایون شوک، بی حس و مثل یک مرده فقط حرف می زد وام گرفتم. در یک ماه اول که صحنه عزاداری و مرگ آرش را در لوکیشن بهشت زهرا بودیم من در قبرستان پرسه می زدم و فکر می کردم. من با کتایون زندگی کردم و هر لحظه به آن نزدیک تر شده و بیشتر آن را کشف می کردم.
احمد امینی کارگردان سریال ماه و پلنگ در رسانه ها عنوان کرده بود که فیلم دچار سانسورهایی در پخش شده که فیلم را تحت الشعاع قرار داده و به کیفیت آن لطمه زده است. به نظر شما علت این ممیزی ها در تلویزیون چیست؟
بله. از اول سریال و حتی در رابطه با بازی ام بسیاری از پلان ها و گاهی سکانس کامل را در می آوردند و این حذف کردن سکانس ها و بستن رنگ ها، دست بردن در حرکت دوربین و سانسور کردن پلان های مختلف همه به ریتم و روند داستان لطمه می زند و حذف صحنه هایی باعث ایجاد سوال برای بیننده می شود که چرا این طور شد و در سریال ماه و پلنگ خیلی زیاد این اتفاق افتاد. علت ممیزی را نمی دانم اما این کار باعث می شود فیلمسازان و بازیگران کمتر با تلویزیون همکاری کنند.
انتقاداتی درخصوص نقش شما در سریال ماه و پلنگ و سوق دادن قصه به خیانت همسران در خانواده ها وجود دارد که می تواند الگوی نامناسبی برای جامعه و جوانان باشد!!!!نظرتان دراین باره چیست؟
معتقدم هر آن چه که به تصویر در می آید و یا ساخته می شود دلیل بر آن نیست که تبدیل به الگو شود، چون اگر این گونه باشد هیچ نقش منفی در دنیا نباید ساخته شود. نقش کتایون هم منفی است. سوال اینجاست که اگر الگوی ما می شود نباید آن را بسازیم؟! پس چگونه می توان آدم های بد و یا انسان هایی که در زندگی اشتباه می کنند و به دلیل انتخاب اشتباه عاقبت بدی دارند به تصویر کشید؟! به نظرم لازم و جذاب است تا مابه ازای انسانی که در جامعه وجود دارد در کارهای رئال به تصویر کشیده شود و یکی از وظایف هنر است. وجود شخصیت های منفی کمک می کند تا انسان ها سعی کنند که این صفات بد را از خود دور کرده و به نظرم چنین نقش هایی الگوهای مناسبی هستند.
معیارهایتان برای انتخاب یک نقش چیست؟
به جز ارزش ذاتی یک نقش و داشتن هویت و اثرگذاری آن نقش روی بیننده و روند داستان و کاراکترهای دیگر که اهمیت دارد، به چالش کشیدن خودم در رابطه با رسیدن به یک نقش برایم مهم است. مثل نقش کتایون که آن قدر ابعاد مختلف دارد و از من دور است که برای رسیدن به آن دچار سختی و چالش می شوم و این باعث می شود تا بیشتر تلاش کنم ، طبعا زحمتی که برای نقشی کشیده شود بیشتر به دل می نشیند. دوست دارم نقش های مختلف و حتی نقش منفی را یک بار تجربه کنم که با نقش کتایون که البته خیلی هم منفی نبود که دلم می خواست ولی در ملودرام خانوادگی تجربه خوبی بود.
شهرت تا چه حد برایتان اهمیت دارد؟
شهرت برایم اهمیتی ندارد و هیچ وقت دنبال آن نبودم، کما این که وقتی بازیگری از یک سطح بالاتر می رود شهرت برایش به وجود می آید، ولی من بازیگری را به خاطر شهرت انتخاب نکردم. اصولا هر هنرمندی در هر سطح و زمینه هنری کار را برای دیده شدن انجام می دهد و بازیگر نیز از این امر مستثنا نیست و اتفاقا در بازیگری بیشتر است چون اگر عنصر مخاطب، بیننده و تماشاچی وجود نداشته باشد کار بازیگر بیهوده است و مثل این است که در تنهایی برای خودش بازی کرده است.
قصه سریال ماه و پلنگ حول دروغ، خیانت، فریب کاری، انتقام ،کینه توزی و زیاده خواهی می گذرد و عده ای فیلم را با فیلم های فارسی زبان شکه های ماهواره ای مقایسه کردند که برای جذب مخاطب این مسیر را پیش گرفته است. نظرتان چیست؟
این مسائل در همه جوامع کم و بیش وجود دارد که تاثیر منفی در جامعه و زندگی فردی شخصی هر شخص می گذارد. فکر نمی کنم نویسنده برای رقابت با شبکه های ماهواره ای متن را نوشته باشد. در جامعه آن قدر این مسایل وجود دارد که نویسنده آن را روی کاغذ بیاورد و داستانی براین مبنا بنویسد. متاسفانه مشکلی که درباره عوام جامعه و حتی افراد اهل فن مثل خبرنگاران وجود دارد این است که خیلی زود اثر را قضاوت می کنند در حالی که باید یک اثرهنری به کمال برسد تا به دید انتقادی بتوان آن را بررسی و نتیجه گیری کرد. درباره فیلم و سریال نیز همین طور است و تا سریال تمام نشود نمی توان فهمید هدف فیلم بیان چه چیزهایی بوده است. شاید در روند قصه مسائلی مشخص شود ولی تا نتیجه کامل را نبینیم، نمی توانیم نتیجه گیری کنیم و در انتهای سریال مشخص می شود نویسنده در صدد بیان چه بوده است. مطمئنا رقابتی بین این سریال و سریال های فارسی زبان شبکه های ماهواره ای وجود نداشته است.
ایلا تهرانی همسرتان نیز در زمینه تئاتر فعالیت دارد. در انتخاب کارها تا چه حد با او مشورت می کنید و آیا کار مشترک با هم داشتید؟
همسرم هنرمند است و در زمینه های مختلف هنری فعالیت دارد. ایلا دانش آموخته بازیگری تئاتر و شاگرد مهین اسکویی است. همیشه با ایشان درباره کارهایم مشورت می کنم، چون بسیار باسواد و نگاه هنری خاصی دارد که برایم بسیار ارزشمند است و همیشه مشورت کردن عنصر مهم زندگی ما است. در فیلم سینمایی از ما بهترون در نقش کوتاه زن و شوهر با هم همکاری داشتیم که تجربه ای دوست داشتنی برایمان بود.
آیا مسیری که در بازیگری در نظر داشتید تا به امروز محقق شده است؟
بله. نقشه ذهنی که در بازیگری داشتم تقریبا برایم اتفاق افتاده ولی هنوز به نتیجه ای که می خواهم نرسیدم و در جایی که دوست دارم هنوز قرار نگرفتم.
تاریخ گفتگو: آذر ۹۵